Każdy, kto choć raz był w Warszawie lub po prostu interesuje się historią miasta, zna tajemniczy symbol stolicy Polski – Syrenkę Warszawską, która jest obecna w herbie miasta (najstarszy jej wizerunek powstał na początku XIV wieku). Syrenka Warszawska to piękna kobieta z rybim ogonem, która trzyma w lewej ręce dużą okrągłą tarczę, aw prawej miecz. O Syrence Warszawskiej krąży wiele legend i opowieści. Wszystkie są pełne tajemnic. Samo pochodzenie nazwy miasta „Warszawa” wiąże się z legendą o pięknej Syrenie – pisze warsawka.eu.
Syrenka jest szanowana w Warszawie, ponieważ jest nie tylko symbolem miasta, ale i jego obrońcą. Więc nie da się nie zauważyć w stolicy Polski pomnika Syrence Warszawskiej, który od wielu lat zdobi miasto nad brzegiem Wisły. Ten pomnik to prawdziwe dzieło sztuki.
Czy zastanawiałeś się kiedyś nad jego historią i muzą? Rzeźba przedstawia twarz niezwykle pięknej kobiety, która zwraca uwagę swoimi wyrazistymi rysami. Pomnik wydaje się żywy: Syrenka niby obserwuje miasto, każdą osobę, chroniąc je przed złem. Turyści zawsze zastanawiają się, na czym polega tajemnica pomnika Syrenki (w końcu na warszawskim Starym Mieście jest jeszcze jeden pomnik Syrenki). I rzeczywiście, Syrenka nad Wisłą jest wyjątkową, bo inspiracją do powstania pomnika jest słynna polska rewolucjonistka, etnograf-folklorystka, poetka, członek ruchu oporu Krystyna Krahelska. Nazwisko Krystyny Krahelskiej często pojawia się na stronach historii polskiej. Kim ona jest? Jaką rolę odegrała w rozwoju Warszawy i jak stała się muzą do powstania pomnika Syrenki Warszawskiej? W naszym artykule ujawnimy sekrety i ciekawostki z biografii wybitnej Krystyny Krahelskiej.
Dzieciństwo i rodzina Krystyny Krahelskiej
Krystyna Krahelska urodziła się 24 marca 1914 roku w rodzinie inżyniera Jana Krahelskiego i biolożki Janiny Bury. Jako dziecko Krystyna mieszkała w rodzinnym majątku Mazurkach nad rzeką Szczarą. Majątek znajdował się w powiecie baranowickim. Rodzina Krystyny popierała poglądy lewicowe, a każdy członek rodziny starał się być aktywną osobą publiczną. Na przykład kuzynka Krystyny, Halina, jest pisarką i esesmanką, która brała udział w rewolucji październikowej bolszewików. Ciotka Krystyny, Wanda Krahelska, była wybitną artystką i polską socjalistką. Wanda zasłynęła po udziale w zamachu na byłego generalnego gubernatora warszawskiego Skałona. Halina i Wanda były także aktywnymi uczestniczkami polskiego ruchu oporu. Kuzynka Krystyny zmarła później w obozie koncentracyjnym Ravensbrück.
Rodzina, w której dorastała Krystyna Krahelska, różniła się od innych: była to rodzina bohaterów, którzy zostali wychowani na patriotów swojego kraju iz wzmożonym poczuciem obowiązku. Właśnie Krystyna również była taką osobą.
Kiedy Krystyna Krahelska miała czternaście lat, została wprowadzona do drużyny harcerskiej. Później obejmowała gromadę zuchów, którą opiekowała się aż do czasu matury. Krystyna od dzieciństwa wyróżniała się duchem walki i jasną pozycją. W 1931 roku Krystyna odwiedziła Pragę, gdzie brała udział w Zlocie Skautów Słowiańskich.
Rok później, w 1932 roku, Krystyna z powodzeniem ukończyła gimnazjum im. Romualda Traugutta w Brześciu. W tym samym roku dziewczyna zaczęła studiować na Wydziale Humanistycznym Uniwersytetu Warszawskiego. Krystyna studiowała historię, geografię i etnografię. W dość młodym wieku dziewczyna zainteresowała się białoruską folklorystyką. Krahelska wielokrotnie wykonywała niepowtarzalne pieśni ludowe w Polskim Radiu w Wilnie i Warszawie.
W tym czasie Krystyna była pasjonatką swojej pracy. Jej rodzice mieli nadzieję, że ich ukochana córka nie pójdzie w ślady kuzynki i ciotki.
W 1939 roku Krystyna ukończyła studia magisterskie i obroniła pracę magisterską pod tytułem: „Rok obrzędowy we wsi Mazurki”.
Ruch oporu i rola w nim Krahelskiej
W czasie II wojny światowej Krystyna Krahelska mieszkała w okupowanej Warszawie i Puławach. Pracowała na Wydziale Agronomii Uniwersytetu Warszawskiego, a później w Narodowym Instytucie Rolnictwa w Puławach. Krystyna często pomagała swojej matce, która pracowała w szpitalu we Włodawie.
Wydawałoby się, że zwykłe życie absolutnie zwyczajnej dziewczyny. Ale jej życie zmieniło się diametralnie 3 grudnia 1939 roku. Wtedy to Krahelska pod pseudonimem „Danuta” wstąpiła do konspiracyjnej Armii Krajowej. Maksymalnie wspierała AK, aw szczególności morale jego członków. Krystyna napisała nawet piosenkę dla żołnierzy „Hej, chłopcy, bagnet na broń!”, wykonywaną na konspiracyjnych koncertach i publikowaną w podziemnych pismach. Trochę później pieśń Krahelskiej stała się najpopularniejszą piosenką żołnierską Polski Walczącej i symbolem Powstania Warszawskiego w 1944 roku.
Krystyna Krahelska nigdy nie kąpała się w promieniach sławy: była zwykłym oficerem łączności i kurierem na specjalne zamówienia. Później pracowała jako sanitariuszka, aktywnie chodziła do grup partyzanckich, gdzie uczyła dziewczęta medycyny.
Śmierć „Syrenki Warszawskiej”
W połowie lipca 1944 roku Krystyna Krahelska po raz ostatni wróciła do rodzinnej Warszawy. Gdy wybuchło Powstanie Warszawskie była sanitariuszką. W momencie, kiedy jej pluton był przy drukarni, spotkał się ze świetnie uzbrojonymi Niemcami. Krystyna okazała się w samym centrum ognia.
Krystyna samodzielnie wyniosła z pola bitwy ciała dwóch rannych, w wyniku czego została postrzelona w płuca. Leżała cały dzień pod ciągłym ostrzałem i dopiero wieczorem, kiedy wreszcie ściemniało, patrol sanitarny zabrał ranną Krystynę. Niestety nawet po wykonanej operacji nie udało się uratować jej życia. Zmarła 2 sierpnia 1944 roku Krystyna Krahelska została pośmiertnie odznaczona Krzyżem Walecznych.
Krystyna Krahelska i pomnik Syrenki Warszawskiej
W latach 1936-1937, mając zaledwie 22 lata, Krystyna pozowała dla słynnej rzeźbiarki Ludwiki Nitschowej, która pracowała nad stworzeniem pomnika Syrenki Warszawskiej – herbu miasta Warszawy. Rzeźbiarka znała Krystynę od dzieciństwa i widziała w niej nie tylko typ słowiańskiej dziewczyny, ale i wysoką, świetnie zbudowaną, jasnowłosą i zielonooką polską urodę. Co ciekawe, Krystyna Krahelska od razu przyjęła propozycję rzeźbiarki, ale raczej ukrywała to przed znajomymi.
Kiedy pomnik został odsłonięty, nikt się nie domyślił, że twarz syreny została narysowana z Krahelskiej. Być może z czasem ten fakt zostałby zapomniany, ale podczas jednego z wywiadów sama rzeźbiarka przyznała, że Syrenka Warszawska to Krystyna Krahelska.
Historia pomników Syrenki Warszawskiej
Wspomnieliśmy już, że w Warszawie znajdują się dwa pomniki poświęcone Syrence Warszawskiej. Najstarszym z nich jest dzieło rzeźbiarza Konstancjusza Hegla. Znajduje się w samym sercu stolicy Polski – na Rynku Starego Miasta.
W latach 1928-2000 pomnik był przenoszony z miejsca na miejsce ponad dwadzieścia razy. Rzeźba była często poddawana aktom wandalizmu, co wpłynęło na jej wygląd. Dopiero w 2008 roku odrestaurowano i postawiono na Rynku pierwszy pomnik Syrenki Warszawskiej.
Drugi pomnik Syrenki w Warszawie wykonał Ludwik Nitschow w 1939 roku. W stolicy natychmiast rozpoczęły się spory: gdzie najbardziej odpowiednie miejsce będzie dla rzeźby? Początkowo planowano zainstalować Syrenkę na środku Wisły na filarze. Jednak pod takim kątem pomnik byłby praktycznie niewidoczny dla mieszczan. Ostatecznie rzeźba została umieszczona nad brzegiem Wisły. Od 1939 roku pomnik zawsze stoi na swoim miejscu i przyciąga uwagę swoją wyjątkowością i pięknem.
Krystyna Krahelska – twarz Syrenki, zmarła w 1944 roku. W Warszawie nie ma ani jednego pomnika, ani nawet ulicy ku czci wybitnej Krahelskiej. Jednak pamięć o niej żyje w Syrence Warszawskiej, która zawsze będzie się kojarzyć ze słynną aktywistką.
